Έντεκα (εκφυλισμένοι καλλιτέχνες)

είσοδος 30 pfennig

Το 1937 οι Ναζί κατέσχεσαν εκατοντάδες πίνακες μοντέρνας τέχνης Γερμανών και Αυστριακών καλλιτεχνών, αλλά αντί να τους κάψουν όπως καίγαν τα βιβλία, έκαναν κάτι πιο σατανικό! Αποφάσισαν να τους εκθέσουν σε μια τεράστια (και πολύχρονη) έκθεση με τίτλο Εκφυλισμένη «Τέχνη», προσφέροντάς τους, όπως νόμιζαν, στη δημόσια περιφρόνηση. «Ελάτε να δείτε τα αίσχη, την εκφυλισμένη εβραιοκομμουνιστική Τέχνη που ντροπιάζει τον ένδοξο λαό της Γερμανίας» έγραφαν οι γελοίες εφημερίδες.

Η μεγάλη έκθεση στο Μόναχο (που θα είχε ενδιαφέρον μια αναβίωσή της) περιείχε εκατοντάδες αριστουργήματα τα οποία ήταν κρεμασμένα με τρόπο (επίτηδες) χαοτικό – με σκοπό να γελοιοποιηθούν ενώ δίπλα τους υπήρχαν απαξιωτικές λεζάντες.

Είχα δει παλιότερα ένα ντοκιμαντέρ για την έκθεση, αλλά προχτές διάβασα κάτι πολύ αστείο που μ’ έκανε να θελήσω να ψάξω το θέμα (έμμεσο αποτέλεσμα του ψαξίματος είναι και αυτό το ποστ). Ανάμεσα στους πίνακες της έκθεσης ήταν και μερικοί πίνακες του κορυφαίου ζωγράφου Πιετ Μοντριάν. Μετά από λίγο καιρό, ντροπιασμένοι οι «επιμελητές» της έκθεσης αναγκάστηκαν να αποσύρουν τους πίνακες του, όταν συνειδητοποίησαν ότι ο Μοντριάν δεν ήταν Γερμανός (αλλά Ολλανδός!)

Περισσότερα για την έκθεση (αλλά και μεγάλο μέρος της λίστας των καλλιτεχνών που οι πίνακές τους διαπομπεύτηκαν, - αλλά οι ίδιοι είχαν χειρότερη τύχη, κυνηγήθηκαν, φυλακίστηκαν, απολύθηκαν).

Έντεκα απ’ αυτούς [οι εικόνες μεγαλώνουν σε άλλο παράθυρο]



Ernst Ludwig Kirchner


Paul Klee


Oskar Kokoschka


Wassily Kandinsky


Emil Nolde


Johannes Itten


Hans Richter


Max Ernst


Max Beckmann


Marc Chagall


Otto Dix
------------------------------------

+μετά


Θλιβερά Φαντάσματα: Ο Αδόλφος Χίτλερ και ο Αδόλφος Ζίγκλερ επισκέπτονται την έκθεση στα εγκαίνιά της [19/7/1937].

*Τι έγινε μετά την έκθεση: Στους καλλιτέχνες.

Ο Max Beckmann δραπέτευσε απ’ τη χώρα τη μέρα των εγκαινίων της έκθεσης. Ο Ernst Ludwig Kirchner αυτοκτόνησε τον επόμενο χρόνο. Ο Max Ernst αυτοεξορίστηκε στην Αμερική με τη βοήθεια της Peggy Guggenheim. O Paul Klee κατέφυγε στην Ελβετία κι έζησε πολλά χρόνια εκεί αλλά ποτέ δεν κατόρθωσε να πάρει την Ελβετική υπηκοότητα εξαιτίας του στίγματος «Εκφυλισμένος Καλλιτέχνης». Ο Otto Dix παρέμεινε στη Γερμανία, κρύφτηκε στην εξοχή κι άρχισε να ζωγραφίζει όμορφα τοπία φύσης για να μην προκαλέσει τις Αρχές. Στον Emil Nolde η υπηρεσία Πολιτισμού απαγόρευσε να ξαναγοράσει υλικά ζωγραφικής.

Όσοι παρέμειναν στη Γερμανία απολύθηκαν και δεν τους επιτρεπόταν να διδάξουν πουθενά, ενώ δεν ήταν σπάνιες οι επιδρομές της Γκεστάπο στο σπίτι τους και οι έρευνες για το αν συνέχιζαν να ζωγραφίζουν «εκφυλισμένους» πίνακες. Αν και κανείς δεν καταδικάστηκε σε θάνατο, όσοι απ’ τους καλλιτέχνες ήταν Εβραίοι και δεν πρόλαβαν να ξεφύγουν κατέληξαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

*Τι έγινε μετά την έκθεση: Στους πίνακες.

Μετά το τέλος της έκθεσης οι πίνακες ξεδιαλέχτηκαν και πουλήθηκαν σε δημοπρασία στην Ελβετία. Πολλοί πίνακες αγοράστηκαν από μουσεία, άλλοι από ιδιώτες συλλέκτες. Υψηλόβαθμοι Ναζί κράτησαν μερικούς πανάκριβους πίνακες για τους εαυτούς τους (!). Τον Μάρτιο του 1939 από τους πίνακες μικρότερης αξίας που είχαν απομείνει, η Πυροσβεστική του Βερολίνου [the irony!] έκαψε πάνω από τέσσερις χιλιάδες έργα.

O Κόκκινος Στρατός (μετά την πτώση του Ναζισμού) ήταν ο πρώτος που μπήκε στη Γερμανία και βρήκε εκατοντάδες αριστουργήματα θαμμένα σε υπόγεια. Οι περισσότεροι εμφανίστηκαν δειλά-δειλά τα επόμενα χρόνια στο Ρωσικό Μουσείο Ερμιτάζ. Οι πίνακες αυτοί (που κοσμούν μέχρι και σήμερα τις λαμπερές αίθουσες του μουσείου στην Αγία Πετρούπολη) στα ταμπελάκια τους έχουν όνομα καλλιτέχνη, τίτλο έργου, χρονολογία κι από κάτω γράφουν απλώς: «ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΑΓΝΩΣΤΗ».

-